KRRiT w obronie praw obywateli do rzetelnej i pluralistycznej informacji - wystąpienie przewodniczącej KRRiT w Senacie

- Naszym zadaniem jest ochrona prawa obywateli do rzetelnej i pluralistycznej informacji. KRRiT działa niezależnie i odpowiedzialnie, mając na uwadze interes społeczny i stabilność ładu medialnego w Polsce – podkreśliła szefowa KRRiT dr Agnieszka Glapiak podczas dzisiejszego posiedzenia Senatu.

Przewodnicząca zaznaczyła, że priorytetem działania Rady jest ochrona praw odbiorców i przeciwdziałanie naruszaniu prawa.

– Nie ustanę w wysiłkach identyfikowania i wyciągania konsekwencji prawnych w przypadku naruszania przez dostawców, w eterze, na satelicie czy w internecie przepisów związanych z bezpieczeństwem państwa, dobrem społecznym, godnością ludzką – zaznaczyła.

Rok wyzwań dla mediów publicznych

Jednym z najważniejszych wyzwań dla KRRiT w 2024 roku było monitorowanie sytuacji dotyczącej mediów publicznych po grudniu 2023 r., kiedy doszło do siłowego przejęcia Telewizji Polskiej, Polskiego Radia i Polskiej Agencji Prasowej oraz rozpoczęcia procesu ich likwidacji. Tę bezprecedensową sytuację Krajowa Rada opisała w raporcie „Kalendarium likwidowania mediów publicznych w Polsce”, dokumentującym przebieg wydarzeń i ich skutki.

Przewodnicząca dr Agnieszka Glapiak zwróciła uwagę senatorom na drastyczne spadki oglądalności programów Telewizji Polskiej w likwidacji, w szczególności serwisów informacyjnych oraz pogorszenie kondycji finansowej mediów publicznych. Jak podkreśliła, proces ten znacząco ograniczył dostęp obywateli do zróżnicowanych źródeł informacji, co stanowi wyzwanie dla pluralizmu i jakości debaty publicznej.

Przytoczone przez szefową KRRiT dane wskazują, że w 2024 roku TVP Info straciła aż 76 proc. widzów w porównaniu z rokiem 2023. Dr Agnieszka Glapiak przypomniała, że program ten był kiedyś liderem na rynku kanałów informacyjnych w kraju. Dziś wyprzeda go konkurencja, a średnie udziały nie przekraczają 2 proc. widowni. Ogromne straty oglądalności zanotowały także czołowe programy informacyjne i publicystyczne.

- Radykalnie stracił widzów również program informacyjny „19.30”, który po 21 grudnia 2023 roku, pod nową nazwą, zastąpił „Wiadomości”.  W 2024 roku „19.30” oglądało go średnio od 700 do nawet ponad 900 tys. widzów mniej niż „Wiadomości”. Duże spadki oglądalności, liczone w setkach tysięcy widzów, zanotowały również „Teleexpress” i „Panorama”. Wspomnianym programom i antenom wciąż daleko do wyników z 2023 roku, sprzed siłowego przejęcia telewizji publicznej – podkreśliła przewodnicząca.

Jak zaznaczyła szefowa KRRiT do chwili obecnej telewizja publiczna nie odzyskała większości widzów, których miała do czasu tzw. likwidacji. Na spadkach jej oglądalności skorzystała i nadal korzysta konkurencja.

Dementowanie nieprawdziwych informacji dotyczących środków z depozytów

KRRiT konsekwentnie dba o właściwe wykorzystanie środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego. Podczas posiedzenia Senatu przewodnicząca po raz kolejny kategorycznie zaprotestowała przeciwko fałszywym informacjom dotyczącym rzekomego przetrzymywania na swoich kontach środków abonamentowych, należnych nadawcom publicznym za rok 2024.

Szefowa KRRiT zwróciła uwagę, że środki abonamentowe dla spółek mediów publicznych na rok 2024 przekazywano do depozytów sądowych i bezpośrednio na konta tych spółek.  

- Chcę podkreślić, że większość likwidatorów nie skorzystała z możliwości pobrania pieniędzy z depozytów. Z biegiem czasu sytuacja ta uległa zmianie i została do pewnego stopnia uporządkowana. Dlatego pieniądze z abonamentu, przeznaczone na realizację misji publicznej, były bezpośrednio wypłacane tym spółkom, których likwidatorzy zostali prawomocnie wpisani do KRS, a więc tym podmiotom, których wpisy sądy uznały za zgodne z prawem – powiedziała przewodnicząca dr Agnieszka Glapiak.

Dodała, że w obliczu powodzi, która miała miejsce we wrześniu 2024 roku, dostrzegając potrzebę wsparcia mediów publicznych jako pełnego źródła informacji (z uwagi na korespondentów lokalnych z regionalnych ośrodków TVP, Polskiego Radia i rozgłośni lokalnych), Krajowa Rada zdecydowała o przekazywaniu środków bezpośrednio na konta spółek, w tym dodatkowo 22 mln zł nadwyżki z wpływów abonamentowych za 2022 rok.

Przypomniała, że abonament jest daniną publiczną, co potwierdził Trybunał Konstytucyjny, a powinnością KRRiT jest szczególna kontrola wydatkowania tych środków publicznych.

Monitorowanie jakości programów i równowagi politycznej

Jednym z zadań KRRiT jest monitorowanie realizacji misji publicznej. Jak zaznaczyła szefowa Krajowej Rady, w 2024 roku wyniki tego monitoringu były zdecydowanie negatywne.

Oprócz wspomnianego już ogromnego spadku oglądalności, stwierdzono pomijanie w programach TVP informacji niewygodnych dla obozu władzy. Skąpo i jednostronnie relacjonowano siłowe przejecie TVP, Polskiego Radia i Polskiej Agencji Prasowej. Nie było relacji z przebiegu społecznych protestów przeciwko likwidacji mediów publicznych. Nie podejmowano tematów rolniczych protestów w całym kraju, krytyki rządu za niewystarczającą pomoc na terenach popowodziowych, okoliczności aresztowania i nieludzkiego traktowania księdza Michała Olszewskiego i dwóch byłych urzędniczek Ministerstwa Sprawiedliwości. Skąpo informowano o działalności w Polsce rosyjskiego szpiega Pawła Rubcowa vel Pablo Gonzaleza oraz jego partnerki, polskiej dziennikarki wchodzącej w skład tzw. „grupy Wejście”, siłowo przejmującej media publiczne w grudniu 2023 roku.

Analiza działalności mediów publicznych w 2024 roku wykazała także brak równowagi w dostępie ugrupowań politycznych do programów. W związku z tym KRRiT zwróciła uwagę na konieczność respektowania konstytucyjnego obowiązku zapewniania pluralizmu politycznego.

Przewodnicząca KRRiT przypomniała, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji media publiczne mają obowiązek stwarzania partiom politycznym możliwości przedstawienia stanowiska w ważnych sprawach publicznych. Ze sprawozdań nadsyłanych przez TVP w likwidacji, Polskiego Radia w likwidacji oraz rozgłośni regionalnych Polskiego Radia wynika, że w 2024 roku media publiczne zdecydowanie więcej czasu przeznaczyły dla partii politycznych wchodzących w skład koalicji rządzącej niż dla partii opozycyjnych. Telewizja Polska w likwidacji w okresie styczeń-grudzień 2024 r. przeznaczyła 84% czasu antenowego dla partii koalicji rządzącej, a jedynie 16% dla partii opozycyjnych. Polskie Radio w likwidacji przeznaczyło 70% czasu dla partii koalicji rządzącej, a 30% dla partii opozycyjnych.

- Dobitnie widać, że w mediach publicznych nie ma należytej równowagi – podkreśliła szefowa KRRiT.

Wsparcie rynku medialnego i ochrona odbiorców
Jednym z zasadniczych zadań Krajowej Rady, któremu przyświeca dbałość o interes odbiorców, jest podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie programów telewizyjnych i radiowych.

W 2024 roku KRRiT podjęła dwie decyzje o udzieleniu nowych koncesji na naziemne programy telewizyjne nadawane na MUX-8, o charakterze wyspecjalizowanym informacyjno-publicystycznym: wPolsce24 i TV Republika. Koncesję na kolejny okres otrzymała spółka Puls, rozpowszechniająca na MUX-8 program telewizyjny TV Puls. Z kolei nowe koncesje satelitarne otrzymała m.in. grupa CANAL+Polska (koncesje na program sportowy), zaś Grupa TVN Discovery otrzymała 3 koncesje satelitarne na następne 10 lat (TVN Style, TVN Fabuła, TVN International).

KRRiT rozwija także rynek programów w sieciach kablowych. W 2024 roku wydano 28 koncesji na programy rozpowszechniane w sieciach kablowych.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wspiera rozwój lokalnej radiofonii. W związku z tym przeznacza wolne częstotliwości na udzielenie lub rozszerzenie programów o zasięgu lokalnym, starając się dokonywać wyboru na rzecz podmiotów działających na danym obszarze, oferujących przewagę tematyki lokalnej w swoich programach. W 2024 roku KRRiT udzieliła 4 nowych koncesji na radiowy program lokalny („Radiu NA STOKU 94,8 FM” w Białymstoku, „ESCE Suwałki”, „RMF MAXX w Tomaszowie Mazowieckim”, „Radiu Andrychów”) oraz wyraziła zgodę na rozszerzenie istniejących programów o 3 dodatkowe stacje nadawcze („POPradio” – Łowicz, „POPradio” – Skierniewice, „Radio 7”
- Sierpc). W przypadku braku oferty z dominacją tematyki lokalnej Krajowa Rada udziela koncesji stacjom ogólnopolskim. W 2024 roku miały miejsce dwa takie rozstrzygnięcia
– dla ESKI i RMF MAXXX.

Ochrona praw odbiorców

Rada prowadziła również działania nadzorcze wobec dostawców usług VoD i platform internetowych, egzekwując przepisy dotyczące ochrony małoletnich, zakazu emisji wulgaryzmów czy reklamy alkoholu.

KRRiT rozpatrzyła ponad 5 tys. skarg od odbiorców, wszczynając 293 postępowania wyjaśniające, 6 postępowań administracyjnych, wydając 72 decyzje o ukaraniu nadawców na łączną kwotę ponad 2 mln zł, co potwierdza skuteczność systemu ochrony praw odbiorców. Spośród wszystkich decyzji o ukaraniu:

• 32 dotyczyły różnych aspektów działalności w zakresie reklamy i sponsoringu;
• 8 było związanych z ochroną małoletnich przed treściami szkodliwymi dla ich rozwoju;
• 4 wiązały się z emisją wulgaryzmów wbrew ustawowemu nakazowi ochrony języka polskiego;
• 12 decyzji wydano z powodu nieprzestrzegania udogodnień dla osób niepełnosprawnych,
• 3 wydano z powodu obecności mowy nienawiści w rozpowszechnianych audycjach,
• 2 dotyczyły rozpowszechniania treści pornograficznych;
• 7 wydano z powodu niezgłoszenia działalności do wykazu audiowizualnych usług medialnych na żądanie;
• 4 decyzje dotyczyły naruszenia przepisów obowiązujących w zakresie kwot europejskich.

Wyzwania na przyszłość

Podczas posiedzenia Senatu szefowa KRRiT podkreśliła, że Rada oczekuje od władz państwowych zapewnienia stabilnego i zgodnego z prawem systemu finansowania mediów publicznych oraz pełnego uwzględnienia KRRiT jako konstytucyjnego regulatora w procesie wdrażania unijnych regulacji.

Przewodnicząca dr Agnieszka Glapiak zaznaczyła, że w roku 2024 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, na niespotykaną dotychczas skalę, była pomijana w istotnych działaniach związanych z przyszłością rynku audiowizualnego w Polsce, szczególnie w takich kwestiach jak m.in. wdrożenie do polskiego porządku prawnego Aktu o usługach cyfrowych (DSA). Podobnie jest w przypadku Europejskiego Aktu o wolności mediów (EMFA). Co istotne, KRRiT nie otrzymała żadnej oficjalnej informacji na temat dalszych prac w zakresie wdrożenia EMFA, ani nie konsultowano z nią żadnego projektu ustawy w tym zakresie.

- Pod przykrywką wdrożenia EMFA rząd przygotowuje nową ustawę medialną, na mocy której chce pozbyć się obecnych członków KRRiT i zmienić sposób finansowania mediów publicznych. Pominięcie eksperckiej roli Krajowej Rady w opracowaniu projektu ustawy wdrażającej do polskiego prawa przepisy EMFA świadczy o celowym, politycznie motywowanym sekowaniu konstytucyjnego organu regulacyjnego – zaznaczyła dr Agnieszka Glapiak.

Na zakończenie wystąpienia przewodnicząca podkreśliła, że KRRiT jest gotowa do współpracy i dialogu, zarówno w sprawie rozwiązania problemów poruszonych podczas wystąpienia, jak również w kwestiach legislacyjnych związanych z wdrożeniem nowych aktów prawnych.

„Sprawozdanie KRRiT z działalności w 2024 roku” oraz „Informacja o podstawowych problemach radiofonii i telewizji w 2024 roku” dostępne są pod linkiem

https://www.gov.pl/web/krrit/sprawozdania-i-informacja-z-dzialalnosci-w-2024-roku

‍